Kanał (1957)

Jedno z czołowych dzieł – i arcydzieł – Polskiej Szkoły Filmowej, uhonorowane Nagrodą Specjalną na MFF w Cannes w 1957 r. W Kanale – adaptacji autobiograficznego opowiadania głównego scenarzysty Szkoły, również tego filmu, Jerzego Stefana Stawińskiego – ukazany został heroiczny i tragiczny wymiar Powstania Warszawskiego. Są ostanie dni września 1944 roku. Bohaterski zryw dogorywa, bojownicy jednego z ostatnich oddziałów powstańczych, podzieleni na trzy grupy, przedzierają się wąskim, mrocznym, kanałem kanalizacyjnym z dzielnicy Mokotów do broniącego się jeszcze śródmieścia stolicy. W żadnym z wcześniejszych filmów polskich strona wizualna nie odgrywała tak znaczącej roli. W dekoracji wiernie odtwarzającej kanał autor zdjęć Jerzy Lipman stworzył kontrastami dominującego mroku podziemi i skąpych przebłysków światła sugestywną wizję koszmaru. Nie jedna scena Kanału jest ni mniej, ni więcej, tylko opowiedziana światłocieniem albo ruchem kamery, której operatorem był przyszły wybitny autor zdjęć filmowych Jerzy Wójcik.